παγετός

Φαινόμενο που οφείλεται στην πτώση της θερμοκρασίας του αέρα μέχρι το μηδέν της εκατόβαθμης κλίμακας ή και κάτω από αυτό. Μπορεί να είναι παροδικός ή συνεχής και να παρουσιάζεται σε μεγάλη ή μικρή έκταση. Εξαρτάται κυρίως από τη θερμοκρασία του αέρα μιας περιοχής, η οποία με τη σειρά της εξαρτάται από την ένταση της ακτινοβολίας της. Έτσι, κατά τη διάρκεια αίθριων νυχτών της ψυχρής περιόδου, που η γήινη ακτινοβολία είναι μεγάλη, ο π. είναι συνηθισμένο φαινόμενο και πολύ έντονο. Ο π. δεν είναι τόσο καταστροφικός για τα φυτά τη χειμερινή περίοδο γιατί οι νεαροί βλαστοί έχουν ήδη σκληρυνθεί ενώ οι νέοι βρίσκονται σε νάρκη μέσα σε στεγανά και αντιψυκτικά περιβλήματα (οφθαλμοί). Μόνο όταν η θερμοκρασία κατεβεί πολύ κάτω από το μηδέν και για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να απειλήσει σοβαρά τη ζωή των φυτών που διαχειμάζουν. Αντίθετα, ο κίνδυνος του π. είναι μεγάλος όταν αυτός σημειωθεί την εξωχειμερινή περίοδο, δηλαδή ή πολύ νωρίς (πρώιμοι ή φθινοπωρινοί π.), οπότε το φυτό δεν πρόλαβε να καλυφθεί, ή πολύ αργά (όψιμοι ή ανοιξιάτικοι π.) οπότε το φυτό ξύπνησε από τη νάρκη του και αναβλαστάνει. Η ζημιά στα φυτώρια και τις σπορές αφορά γενικά το ξερίζωμα των μικρών φυτών και τη διάσπαση των ριζών τους, γεγονός που είναι αποτέλεσμα της εναλλαγής παγώματος και ξεπαγώματος του εδάφους και οδηγεί στον θάνατό τους. Τα δασικά δένδρα παθαίνουν ρήξη των αγγείων τους εξαιτίας της πήξης του χυμού (παγετορρηξία). Για την προστασία κατά του π. χρησιμοποιούνται διάφορα μέσα, όπως η κάλυψη των φυτών με ψαθοπλέγματα, υφάσματα κλπ., η θέρμανση των δεντρόκηπων με ειδικές θερμάστρες ακάθαρτου πετρελαίου, κ.ά.

* * *

ο (ΑΜ παγετός, Α και πάγετος)

πτώση τής θερμοκρασίας σε πολύ χαμηλά επίπεδα, η οποία προκαλεί την πήξη τού νερού, παγωνιά, υπερβολικό ψύχος

νεοελλ.

(μετεωρ.) α) το φαινόμενο τής επικράτησης στην ατμόσφαιρα θερμοκρασιών μικρότερων από το σημείο πήξης τού νερού, φαινόμενο που έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στις καλλιέργειες, προκαλώντας συχνά την πήξη τών υδατικών διαλυμάτων τών φυτικών κυττάρων με συνέπεια τη διάρρηξή τους και την τελική καταστροφή τών φυτών και τών καρπών («φονικός παγετός»)

β) η απευθείας κρυστάλλωση τής ατμοσφαιρικής υγρασίας, δηλαδή η άμεση πήξη τών υδρατμών τής ατμόσφαιρας χωρίς το νερό να περάσει από την υγρή φάση και η απόθεσή τους στο έδαφος, φαινόμενο γνωστό ως πάχνη.

[ΕΤΥΜΟΛ. < θ. πăγ- τού πήγνυμι* + κατάλ. -ετός (πρβλ. οχ-ετός)].